غدیر به جامعه امروز چه می گوید؟

پندری ـ نسرین خندان: عید غدیر در تقویم اسلامی از همه عیدها برتر است. آیه اکمال و تأکیدهای فراوانی که بزرگان دین بر گرامی ‌داشتن این روز بزرگ نموده‌اند، اهمیت این روز را مشخص می‌کند.

سؤال این است؛ چرا غدیر از مهم‌ترین روزهای تاریخ اسلام است و پیام‌های غدیر برای جامعه امروز چیست؟

نگارنده جواب این سؤال‌ها را اجمالاً تحقیق نموده و آن‌ها را به اختصار و متناسب با مسائل کنونی جوامع اسلامی در این یادداشت آورده است.

غدیر در امتداد رسالت بنای امامت و ولایت را پایه‌گذاری کرد

مهم‌ترین پیام غدیر مسئله ولایت، امامت و رهبری جامعه اسلامی بعد از رحلت رسول خداست.
در تاریخ اسلام دو حادثه مهم و بزرگ خودنمایی می‌کند که از یکی «رسالت» و از دیگری «امامت» به‌وجود آمد. نخستین حادثه، نزول وحی بر قلب پیامبر (ص) بود که رسالت آن حضرت را در پی داشت و دومین حادثه، غدیر بود که امامت را به‌وجود آورد؛ بنابراین روز غدیر همان قدر اهمیت دارد که روز مبعث؛ چرا که در این روز امامت و ولایت در امتداد رسالت بنا شده است.

غدیر ضرورت همراهی و امتزاج دین و سیاست را مورد تأکید قرار می‌دهد

غدیر مسئله‌ی ولایت و حکومت است و هیچ معنایی جز اینها ندارد. مسئله‌ی ولایت فقط یک امر اعتقادی، قلبی و معنوی نیست، بلکه قدرت سیاسی اسلام در آن است.
حضرت امام خمینی(ره) در این‌باره می‌فرمایند:
«ولایتی که در حدیث غدیر است به معنای حکومت است نه به معنای مقام معنوی … مسئله مسئله حکومت است. مسئله مسئله سیاست است. خدای تبارک و تعالی این حکومت را و این سیاست را امر کرد که پیغمبر به حضرت امیر واگذار کنند. چنانچه خود رسول خدا سیاست داشت و حکومت بدون سیاست ممکن نیست. این سیاست و این حکومتی که عجین با سیاست است در روز عید غدیر برای حضرت امیر ثابت شد…»
توجه به امتزاج دین و سیاست، در دنیای امروز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استعمار سال‌هاست که برای حفظ منافع خود خواهان آن است که اسلام را نیز مانند مسیحیت به انزوا بکشاند و آن را به حد یک رابطه ظاهری و خصوصی خلق با خالق به دور از اجتماع و سیاست، تقلیل دهد و چنانکه می‌دانیم سال‌هاست برای دست یافتن به این هدف به ترویج تفکر سکولار و جدایی دین از سیاست پرداخته است و در این راه تلاش‌های ویرانگر زیادی کرده است.

غدیر مسیر آینده اسلام را معین کرد

مقام معظم رهبری از عید غدیر به عنوان عیدالله الاکبر یاد می‌کنند، چرا که به فرموده ایشان «تکلیف امت اسلامی در زمینه‌ی هدایت، در زمینه حکومت در این حادثه معین شده است». ایشان می‌فرمایند: «حرفی نیست که بر طبق توصیه پیامبر اعظم در غدیر عمل نشد، پیغمبر هم طبق بعضی روایات خبر داده بود که عمل نخواهد شد اما مسئله غدیر، مسئله ایجاد یک شاخص است. یک معیار و میزان است تا آخر دنیا. مسلمانان می‌توانند این شاخص را، این معیار را، جلوی خودشان قرار بدهند و تکلیف مسیر عمومی امت را معین کنند».

غدیر ضرورت اتکاء بر ولی فقیه را در عصر غیبت یادآوری می‌کند

واقعه غدیر مشخص کرد که ضرورت وجود حکومت اسلامی محدود به عصر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یا روزگار حضور امام معصوم (علیه‌السلام) نیست. بنابراین در عصر غیبت کبری که مردم از نعمت حضور امام معصوم (علیه‌السلام) در جامعه انسانی و رهبری او در عرصه‌های گوناگون مانند حکومت، معرفت و قضاوت محرومند، حکومت ولی فقیه عادل دارای شرایط فتوا بر آنان ضرورت دارد. این مدیریت باید در دست کسانی باشد که امیرمؤمنان‌(ع) را معیار و شاخص می‌دانند. ولی فقیه باعث می‌شود مردم در عصر غیبت از حیرت و سرگردانی دور شده و خاتمیت و جامعیت اسلام مورد تردید قرار نگیرد.

غدیر و وقایع بعد از آن نقش مهم «انعطاف‌پذیری» را در مسیر کمال متذکر می‌شود

[۱۰:۰۵, ۱۳۹۹/۵/۱۹] hojjat alemi: خداوند در مسیر کمال در کنار قوانین و برنامه‌های ثابتی که به انسان‌ها داده است، از انسان در برابر قوانین سیال انتظار انعطاف‌پذیری دارد. در واقع خداوند دو جور خوب بودن را از انسان می‌خواهد؛ خوب بودن طبق برنامه‌های ثابت و خوب بودن طبق برنامه‌های سیال. انسان به دلایل مختلف خود را راحت‌تر ملزم به رعایت قوانین ثابت می‌کند، اما کنار آمدن با قوانین سیال که خارج از برنامه و امور روزمره است، سخت است و نیاز به انعطاف‌پذیری دارد. مثلاً وقتی عجله داریم، اگر پلیس سر چهار راه، خلاف چراغ قرمز طبق قانون به ما دستور توقف دهد، اطاعت از دستورش برایمان سخت است و یا زمانی که می‌خواهیم بعد از نماز تعقیبات بخوانیم، اگر مادرمان ما را صدا کند، اجرای امر مادر در آن حال سخت است، چون دستور پلیس و مادر در آن شرایط برنامه‌ ما را به هم می‌زند؛ در حالی‌که لازمه خوب بودن واقعی این است که در آن شرایط به دستور پلیس عمل کنیم و اگر مادر به ما فرمانی داد، هر کار خوب دیگری را رها کنیم و به امر او بپردازیم. ابلیس سال‌ها عبادت کرد، ولی به علت عدم انعطاف‌پذیری، نتوانست در مقابل قانون سیال خداوند که سجده به انسان بود، سر فرود بیاورد و اینگونه شد که تا ابد دچار خسران و تباهی شد. همچنین است موضوع غدیر و تسلیم شدن در مقابل دستور پیامبر اسلام (ص).

ضرورت حفظ وحدت در جامعه اسلامی

‌باید توجه داشت که هدف از همه‌ی رنج‌هایی که پیامبران و بزرگان دین در طول تاریخ متحمل شده اند، استقرار ولایت الهی است. قطعاً اگر آنچه پیامبر(ص) در روز غدیر اعلام کرد درست اجرا می‌شد، بسیاری از مشکلاتی که بعد از رحلت ایشان در طول تاریخ ایجاد شد و مسیر تاریخی جهان اسلام را منحرف کرد، شکل نمی‌گرفت. اگر واقعه غدیر به معنای واقعی محقق شده بود امروز شاهد اختلافات و مشکلات مذهبی در جهان اسلام نبودیم. با این حال درس بزرگ دیگری که می‌توان از غدیر گرفت، توجه کامل به لزوم وحدت و انسجام مسلمانان است. امام علی(ع) برای حفظ اسلام و جلوگیری از تفرقه و هدر رفتن زحمت‌های پیامبر اکرم(ص)، ۲۵ سال سکوت کرد و با کسانی که بعد از رسول خدا(ص) حکومت را به دست گرفتند همکاری نمود؛ چرا که بقای اسلام بیش از هر چیز در گرو اتحاد مسلمانان است. اهمیت این موضوع به حدی است که امروزه دشمنان اسلام تمام تمرکز خود را گذاشته‌اند تا وحدت مسلمین را نشانه بگیرند.