چگونه بفهمیم یک نفر به خودکشی فکر می‌کند؟

فاطمه سیاح دانشجوی روانشناسی عمومی است. او به مناسبت ۱۹ شهریور، روز جهانی پیش‌گیری از خودکشی، یادداشتی را در اختیار پندری گذاشته که در واقع راهنمای کمک به کسی است که پریشانی عاطفی دارد. او در خصوص این راهنما می‌گوید: «این راهنما به شما کمک می‌کند که بفهمید چگونه به عزیزتان که یک پریشانی عاطفی دارد کمک نمایید. به علاوه شما یاد می‌گیرید که چکونه حمایت‌های لازم را فراهم کنید.»

پندری ـ فاطمه سیاح: دهم سپتامبر روز جهانی مبارزه با خودکشی، آسیب اجتماعی، که آمارها سیر صعودی‌اش را نشان می‌دهند. نرخ اقدام به خودکشی در سال‌های ۹۸ و ۹۹ در استان فارس از میانگین کشوری فراتر بوده. گروه پرخطر جوانان و به ویژه دانشجویان معرفی شده اند.

فهم خودکشی
وقتی یک دوست یا یکی از اعضای خانواده افکار خودکشی دارد و یا قصد خودکشی دارد،این موضوع مسئله آسیب‌زایی است که بر کل خانواده تاثیر می‌گذارد. در چنین موقعی عادی است که شما ترس، گیجی، ابهام و یا خشم را تجربه کنید. از سویی اگر برای شما تشخیص این که عزیزتان در معرض خودکشی است یا نه برای شما سخت است حتما از متخصصان مربوطه کمک بگیرید و منتظر نمانید. خانواده و دوستان نقش کلیدی در پیشگیری از خودکشی ایفا می‌کنند.

این راهنما به شما کمک می‌کند که بفهمید چگونه به عزیزتان که یک پریشانی عاطفی دارد کمک نمایید. به علاوه شما یاد می‌گیرید که چکونه حمایت‌های لازم را فراهم کنید.

خودکشی،یک رویداد چند عاملی:
بیماری‌های روان‌پزشکی
صفات یا اختلالات شخصیت
مصرف یا سوءمصرف مواد
بیماری‌های زیستی شدید
دسترسی به عامل مرگ و میر
عوامل استرس‌زا
رفتار خودکشانه
آسیب‌پذیری‌های روانشناختی
سابقه خانوادگی
ناامیدی
تکانشگری
تغییرات زیستی عصبی

عوامل محافظت‌کننده خودکشی
وجود خدمات بالینی موثر و مناسب برای اختلالات روانی،جسمانی و سوءمصرف مواد
دسترسی آسان به منابع مداخله‌ایی و حمایتی برای دریافت کمک

منع دسترسی به ابزار کمک
روابط خانوادگی و اجتماعی مناسب
برخورداری از حمایت اجتماعی
برخورداری از مهارت حل مسئله، مدیریت تعارض، تنظیم هیجانات(مهارت های زندگی)
برخورداری از باورهای مذهبی و فرهنگی که بر ارزشمندی انسان و حفط صیانت ذات متکی است.

سرنخ‌ها و نشانه‌های خودکشی
مشاهده برخی عوامل رفتاری یا کلامی در عزیزان و نزدیکان‌مان میتواند زنگ خطری برای کشف این مهم باشد که ایشان دارای افکار خودکشی یا در معرض اقدام اند.

سرنخ‌های مستقیم کلامی
تصمیم دارم خودم را بکشم
ای کاش مرده بودم
می‌خواهم خودکشی کنم
می‌خواهم همه چیز را تمام کنم
اگر فلان و فلان اتفاق نیفتد،خودم را خواهم کشت

سرنخ های غیر مستقیم یا رمزی کلامی
به زودی دیگر مجبور نیستید نگران من باشید
خداحافظ، وقتی برگردید من اینجا نخواهم بود.
روزگارم گاهی خوب بود اما همه ما باید خودکشی کنیم.
از نحوه رفتارت با من پشیمان خواهی شد
از زندگی خسته‌ام، هدف ادامه دادن چیست؟
از همه چیز خسته‌ام
من دیگر تسلیم شده‌ام، زندگی بی‌فایده است.

سرنخ‌های رفتاری
تهیه اسلحه
جمع کردن قرص
تعیین تکلیف امور شخصی و‌ مالی برای بعد از مرگ
نوشتن یا بازنویسی وصیت‌نامه
برنامه‌ریزی برای مراسم تدفین
بخشش پول یا دارایی‌های ارزشمند یا مورد علاقه خودش
تغییرات رفتاری به ویژه فریادزدن و پرت کردن اشیا یا عدم همراهی با خانواده، دوستان و همسالان
علاقه یا بی‌علاقگی ناگهانی به مکان‌های مذهبی و امور مذهبی
آشفتگی عمومی یا ناتوانی در درک، قضاوت یا حافظه
عود مصرف موادمخدر یا الکل بعد از یک دوره بهبودی

سرنخ‌های موقعیتی
طرد شدن ناگهانی از سوی یکی از عزیزان یا جدایی و طلاق ناخواسته
نقل مکان به ویژه نقل مکان‌های ناخواسته
فوت همسر، فرزند و دوست(به ویژه اگر با خودکشی و تصادف اتفاق افتاده باشد)
تشخیص یک بیماری کشنده
پرخاشگری با دوستان و اقوام بدون دلیل مشخص
پیش‌بینی از دست دادن امنیت مالی

چه طور میشود که متوجه سرنخ ها نمیشویم یا آنها را جدی نمیگیریم؟
مهم ترین دلیل، داشتن باورهای نادرست در مورد خودکشی است.

باورهای نادرست درمورد خودکشی

❌افرادی که درباره خودکشی حرف میزنند صرفا به دنبال جلب توجه هستند
✅افرادی که با خودکشی می‌میرند معمولا ابتدا در مورد آن صحبت می‌کنند. آنها از درد رنج می‌برند و به دنبال کمک هستند. چرا که نمی‌دانند باید چه کار کنند، همه صحبت‌ها درباره خودکشی را جدی بگیرید.

❌افرادی که درباره مرگ یا خودکشی حرف می‌زنند، قصد کشتن خود را ندارند
✅افرادی که می‌گویند میخواهند با خودکشی بمیرند، معمولا اقدام به خودکشی می‌کنند.

❌خودکشی معمولا بدون علائم اخطاردهنده است
✅اقدام به خودکشی معمولا علائم اخطار دهنده‌هایی دارد.

❌وقتی فردی تصمیم می‌گیرد با اقدام به خودکشی بمیرد دیگران نمی توانند کاری برای او انجام دهند.
✅خودکشی قابل پیشگیری است، بسیاری از افرادی که تمایل به خودکشی دارند نمی‌خواهند بمیرند،آنها فقط می‌خواهند درد و رنج خود را متوقف کنند

❌فقط طبقات خاص جنسیتی، فرهنگی، نژادی، اجتماعی یا سنی دست به خودکشی می‌زنند.
✅هر فردی می‌تواند اقدام به خودکشی کند

❌افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند و زنده می‌ماند دوباره دست به خودکشی نمیزنند
✅این افراد بیشتر اوقات اقدام مجدد داشته‌اند.

❌افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند دیوانه‌اند.
✅نه،نه،نه. آنها در رنج هستند و احتمال دارد در مغزشان تغییرات شیمیایی رخ داده باشد. هرفردی می‌تواند اقدام به خودکشی کند

❌افرادی که درباره خودکشی صحبت می‌کنند هدفشان تحت تاثیر قرار دادن دیگران است
✅این افراد در درد و رنج هستند و نیازمند کمک و حمایت دیگران‌اند. افراد قبل از اینکه اقدام به خودکشی کنند درباره آن حرف می‌زنند. از توسل به جملات غیر مسؤلانه و انکار کننده بپرهیزیم.

❌وقتی افراد تمایل به خودکشی پیدا می‌کنند، این تمایل تا همیشه در آنها می‌ماند.
✅اکثر افراد،در دوره‌های محدودی تمایل به خودکشی پیدا می‌کنند اما در دوره‌هایی ممکن است عود کند.

❌باورهای مذهبی ویژه پیش‌بینی کننده خوب عدم اقدام به خودکشی در اشخاص است
✅اگرچه باورهای مذهبی نقش محافظت‌کننده دارند اما مانع اقدام به خودکشی نمی‌شود.

کلام آخر
سهم رنج خود در دنیا را بپذیریم و با کسب مهارت‌های مقابله‌ای احساسات‌مان را مدیریت کرده، نسبت به اطرافیان دیدگاهی مسئولانه و حمایت‌گر داشته باشیم چرا که درد یک شخص درد یک جامعه است.
در صورت مشاهده علائم خطر در نزدیکان مان با شماره های ۱۴۸۰(خدمات مشاوره بهزیستی)و ۱۲۳(اورژانس اجتماعی)تماس گرفته از خدمات مشاوره ایی جهت پیشگیری از اقدام به خودکشی استفاده کنیم.

📚 پیشنهاد مطالعه
چگونه رنج بکشیم(کریستوفر همیلتون)
نیلوفر و مرداب(تیک نات هان)
قدرت صبر(ام جی رایان)