خرک بِشکن که خرما دائمی اِن

مقاله‌ی سمیرا سرخوش:

اندر فواید خرک و دمبزک

بدون شک از پرطرفدارترین نوبرانه‌های تابستانی برای جنوبی‌ها می‌توان خارک(خرک) و دم‌باز(دمبزک) را نام برد.

خرک و دمبزک تقریبا از اواخر خرداد ماه تا پایان شهریور در سفره اغلب جنوبی‌ها پیدا می‌شود. بعد از اینکه رنگ خرمای نارس روی نخل به زرد یا قرمز تمایل پیدا کند‌، کم‌کم شیرین می‌شود. البته این شیرینی در خرماهای مختلف متفاوت است و به همین دلیل است که خارک برخی از انواع خرما را می‌خوریم و برخی  مانند خرمای هلیله‌ای ،زرد یا لشت را مصرف نمی‌کنیم. با گذشت زمان مقادیر قند موجود در خرک افزایش یافته و به دمبزک و سپس به رطب و در نهایت به خرمای نم و خرمای خشک تبدیل می‌شود.

در پروسه رسیدن میوه خرما، از خرک به خرمای خشک میزان فیبر در میوه کاهش و به مقدار قند آن افزوده می‌شود. بنابراین خارک با بیشترین فیبر و کمترین قند دارای کمترین میزان کالری و خرمای خشک مانند خرمای پیارم که عمدتا به صورت خشک مصرف می‌شود بیشترین کالری را دارد.

از فواید خارک که از قدیم در ضرب‌المثل‌های گراش به خوردن آن توصیه شده است این است:

محتوای بالای فیبر آن می‌تواند در رفع یبوست مؤثر باشد. این فیبر بالا می‌تواند در حد اعتدال باعث تنظیم قند خون شده در حالی‌که رطب و خرمای خشک با داشتن قند بالا باعث افزایش قند خون می‌شوند. بنابراین خرک با ۵۰% قند کمتر نسبت به خرما گزینه‌ی خوبی برای افراد دیابتی است.

خارک با فیبر زیاد و کالری کم در رژیم کاهش وزن مفید بوده و باعث حس سیری در افراد می‌شود. در حالیکه برای افراد نیازمند افزایش وزن و کودکان یکی از بهترین توصیه‌ها مصرف رطب و خرمای خشک است. کالری ۵ عدد خرک تقریبا برابر با دو عدد خرما و برابر با ۶۰ کالری است.

تانن موجود در خارک که سبب طعم گس و رنگ قرمز آن می‌شود خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدسرطان و ضداسترس دارد.

محتوای خوب پتاسیم در خارک و دمبزک در تنظیم فشار خون در افراد دارای پرفشاری خون نیز می‌تواند مفید باشد.

اگرچه فیبر بالای خرک و دمبزک باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود اما از طرف دیگر در افراد مبتلا به سوءهاضمه یا افراد دارای معده حساس می‌تواند سبب بروز کرامپ‎‌های شکمی و نفخ شود و اگر همراه با آن مقدار کافی آب خورده نشود ممکن است حتی باعث یبوست هم شود.

مصرف زیاد خارک در کودکان ممکن است چنین عارضه ای داشته باشد در حالیکه هضم رطب برای آنان راحت‌تر است.

خرک و دمبزک را نمی‌توان برای مدت طولانی نگهداری کرد در حالیکه رطب را در فریزر به مدت یک سال و خرمای خشک را در شریط مناسب می‌توان بیشتر از یک سال هم نگهداری کرد. با وجود فواید زیاد خرک  برای بیشتر افراد و گروه‌های سنی، بنابراین درست گفته‌اند که: خرک بشکن که خرما دائمی‌ان.

سمیرا سرخوش

کارشناس تغذیه و رژیم درمانی

@elsin.diet

یادداشت هفت‌خان خَرَک‌رنگ از راضیه سیاح را در پندری بخوانید.